“Η έννοια του πολιτισμού περιλαμβάνει, στην ευρύτητά της, την έννοια της καλλιέργειας, αλλά υπό στενότερη θεώρηση, μπορεί να διαφοροποιηθεί από την καλλιέργεια επί τη βάσει του ισχυρισμού ότι ο πολιτισμός συνίσταται στα μέσα και στο αποτέλεσμα της προσπάθειας μια συλλογικής συνείδησης, της συνείδησης της πόλεως, να επιτύχει για τον εαυτό της καλύτερους όρους προσαρμογής στον κόσμο, ενώ καλλιέργεια είναι το αποτέλεσμα μιας αναστοχαστικής στάσης του ανθρώπου απέναντι στη ζωή του και στον εαυτό του.
Συνεπώς, ο πολιτισμός μπορεί να θεωρηθεί ως μια δομή η οποία αποτελείται από τεχνολογία και θεσμούς, ενώ η καλλιέργεια ως μια αναστοχαστική κριτική στάση απέναντι στους θεσμούς και την τεχνολογία και μια προσπάθεια υπέρβασης των θεσμών με τη χρήση των μύθων και των αρχετύπων.
Η πολύπλοκη δομή του μύθου αντιστοιχεί στη δομή των θεσμών, αλλά επειδή ο μύθος αφορά στο πνευματικό περιεχόμενο των πραγμάτων, υπερβαίνει τους θεσμούς και γι αυτό η αλλαγή των θεσμών προϋποθέτει αλλαγή της κυρίαρχης μυθολογίας.
Σε τελευταία ανάλυση, η καλλιέργεια μπορεί να αποτελεί αφενός αντανάκλαση, και αφετέρου υπέρβαση του υλικού πολιτισμού και του ενγένει τρόπου δόμησης μιας κοινωνίας αποτελώντας είτε το φαντασιακό της υποστύλωμα, είτε τον φαντασιακό της αναμορφωτή ανάλογα με τις εποχές, τους καιρούς και τα είδη των κοινωνιών στις οποίες αναπτύσσεται.
Όπως έγραφε και ο HUGO BALL, ένας από τους πρωτεργάτες του καλλιτεχνικού κινήματος ΝΤΑΝΤΑ, στις 5 Μαίου 1917 για την πολιτική διάσταση της τέχνης: η τέχνη είναι για μας μια ευκαιρία για κοινωνική κριτική, και για πραγματική κατανόηση του αιώνα στον οποίο ζούμε.
Έτσι, η καλλιτεχνική συνείδηση χαρακτηρίζεται από μια ιδιόμορφη καλλιτεχνική διαλεκτική σχέση μεταξύ ελευθερίας και λογικής, αλήθειας και πλάνης, τάξης και κατάλυσης της τάξης, αποτελεί μια πράξη αυτονομίας και όχι ανομίας.”