Οικοκοινότητες στην Ρωσία

 

Η Ρωσία ήταν πάντοτε και παραμένει μια άγνωστη χώρα. Κυρίως επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι στην δυτική Ευρώπη δεν έχουν πλήρη εικόνα από τα μέσα ενημέρωσης για το τι συμβαίνει στα ανατολικά. Πρόκειται για την μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο με το μικρότερο εξωτερικό χρέος ανά κάτοικο. Μεγάλη αλλά όχι και τόσο ισχυρή πια, με απέραντες αγροτικές εκτάσεις, αναφέρεται ως Μητέρα Ρωσία από τους Ρώσους. Οι Βίκινγκς την αποκαλούσαν Gardarike, το οποίο μεταφράζεται ως αγροτική γη. Μια γη, όπου οι άνθρωποι και ο φυσικός πλούτος ήταν το επίκεντρο της ανάπτυξής της.
Το 2015 άρχισε να μας γίνεται γνωστή μια εν εξελίξει πράσινη επανάσταση στη Ρωσία. Μια αθόρυβη πράσινη επανάσταση όπως την αποκαλώ. Φαίνεται ότι η Ρωσία είναι η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων που κατοικούν σε οικοκοινότητες. Αυτή ακριβώς η υπόθεση παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί ως τώρα είναι γνωστό ότι η ήπειρος με τα περισσότερα οικολογικά χωριά είναι η Νότια Αμερική, λόγω κλίματος. Το ότι η Ρωσία, έχει τόσα πολλά οικολογικά χωριά, είναι πράγματι παράξενο μιας και ως χώρα δεν έχει να επιδείξει και το καλύτερο κλίμα. Γιατί λοιπόν οι Ρώσοι είναι από τους καλύτερους λαούς στις οικοκοινότητες;

Για να γίνει αυτό κατανοητό πρέπει να έχουμε μια συνολική εικόνα για την Ρωσία, όσον αφορά τη γεωργία και την κουλτούρα της. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η αγροτική κουλτούρα είναι μεγάλη στη Ρωσία. Από τη σοβιετική περίοδο, είχε μια αξιοσημείωτη αυτάρκεια μέσω της οικιακής καλλιέργειας, καθώς οι άνθρωποι που ζούσαν στις πόλεις είχαν χωράφια στην ύπαιθρο, όπου μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα μικρό οικογενειακό σπίτι και να καλλιεργούν τη γη. Ακόμη και σήμερα, οι άνθρωποι της Ρωσίας μπορούν να πωλούν τα λαχανικά τους χωρίς να πληρώνουν ΦΠΑ γι’ αυτό.

Η ρωσική κυβέρνηση παρέχει κεφάλαια προς τους μικρούς αγρότες, ώστε αυτοί να γίνουν πιο βιώσιμοι. Το ακριβώς αντίθετο από ό,τι κάνουμε σε γενικές γραμμές στη χώρα μας. Οι άνθρωποι μπορούν να μείνουν και να χρησιμοποιούν τη γη χωρίς την καταβολή πρόσθετων φόρων. Αυτή η προτεραιότητα στην μικρής κλίμακας καλλιέργεια, έχει αποδώσει καρπούς για την Ρωσία. Σήμερα η χώρα είναι 80% αυτάρκης στα λαχανικά, και ο Πούτιν θέλει να δώσει μεγαλύτερη ώθηση στην βιολογική παραγωγή. Τον Νοέμβριο του 2015, ανακοίνωσε ότι η Ρωσία θα πρέπει να είναι 100% αυτάρκης σε όλα τα τρόφιμα από το 2020, ενώ απαγορεύθηκαν τα γενετικά μεταλλαγμένα διά νόμου.

Η Ρωσία έχει πολύ βαθύ καλλιεργήσιμο στρώμα γης, το οποίο φθάνει κατά μέσο όρο τα 14 μέτρα βάθος και υπάρχουν τεράστιες εκτάσεις με υπόγεια ύδατα. Είναι πιθανό ότι θα ακούσουμε περισσότερα για το οικολογικό θαύμα της Ρωσίας στο μέλλον, αν και τα μέσα ενημέρωσης δεν μεταφέρουν αυτές τις θετικές εξελίξεις για πολιτικούς λόγους. Γιατί δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ρωσία έχει κάνει κάτι πολύ σωστό όσον αφορά στην γεωργία και την κουλτούρα των ανθρώπων γύρω από αυτή.

Αλλά υπάρχουν άραγε συγκεκριμένοι λόγοι για τους οποίους άνθρωποι από την Ρωσία και την Ευρώπη κινούνται προς τις κοινότητες της ρωσικής ενδοχώρας για να ζήσουν απλά και ποιοτικά με μία βιώσιμη οικονομία; Είναι το ερώτημα που με οδήγησε σε μια περιοδεία εξερεύνησης στην Ρωσία για να μάθουμε περισσότερα σχετικά, εφόσον τα μέσα ενημέρωσης της χώρας μας σπάνια παρέχουν πληροφόρηση.

Τον Ιούλιο κάναμε ένα μεγάλο ταξίδι από τη Νορβηγία για να ανακαλύψουμε την Gardarike στα ανατολικά, όπως οι Βίκινγκς κάποτε. Για να ανακαλύψουμε την πραγματική φιλοσοφία πίσω από την ιδέα ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να ζουν σε αρμονία με τη Γη, τόσο πνευματικά όσο και κοινωνικά και πολιτισμικά. Προκειμένου να υπηρετούν τη Γη, τον εαυτό τους και την κοινότητα με έναν βιώσιμο και οικονομικό τρόπο, ώστε να έχουμε χρόνο για την οικογένεια και για την ίδια τη ζωή.

Το αεροπλάνο μας προσγειώνεται στην Αγία Πετρούπολη και υπάρχει χρόνος για κάποια αξιοθέατα. Η πόλη είναι γεμάτη από όμορφα κτίρια και μία διαδρομή με πλοίο στον ποταμό Νέβα μας δίνει την καλύτερη θέα αυτής της υπέροχης αρχιτεκτονικής. Εμείς πάμε προς την άλλη άκρη, για να πάρουμε το τρένο, κατά το βράδυ, από την Αγία Πετρούπολη προς τη Μόσχα και έτσι είχαμε τον χρόνο να μιλήσουμε με κάποιους χρήσιμους ανθρώπους, που μας συνόδευσαν μέχρι την είσοδό μας στην πλατφόρμα του σιδηροδρομικού σταθμού απ’ όπου αναχωρούν τα ολοκαίνουργια νυχτερινά τρένα.

Δεν μπορώ να μην παρατηρήσω ότι νόμιζα πως η Ρωσία ήταν μια αναπτυσσόμενη χώρα, αλλά στις δεδομένες συνθήκες βρίσκεται στην κορυφή της Ευρώπης στα περισσότερα ζητήματα. Ναι, καθαροί δρόμοι, εξυπηρετικοί άνθρωποι και όμορφη αρχιτεκτονική. Τα φθαρμένα κτίρια ήταν άφθονα εδώ και εκεί, αλλά δεν είναι πολύ χειρότερα από αυτά που βρίσκεις στις Βρυξέλλες, στο Λονδίνο ή στο Όσλο. Και οι Ρώσοι φίλοι μας εξέφρασαν την άποψη ότι είναι μέχρι σήμερα πολύ εντυπωσιασμένοι από την Ρωσία.

Πίσω στη φύση και πάλι. Το Kovcheg είναι από τις πρώτες οικοκοινότητες που επισκεπτόμαστε. Η τοποθεσία είναι 23 μίλια νότια της Μόσχας. Η έκτασή του είναι 200 εκτάρια, που συνεπάγεται λίγο πάνω από 1 εκτάριο για κάθε οικογένεια, με κάποιες κοινές εκτάσεις. Είναι αυτάρκης στα περισσότερα από τα τρόφιμα, και έχει μια πολύ πλούσια πολιτιστική ζωή που θα ανακαλύψουμε σύντομα.

Κάθε βράδυ ενώ ήμασταν στο Kovcheg παρακολουθούσαμε συναυλίες διαφόρων ειδών. Ένα βράδυ υπήρχε οικογενειακή συναυλία, όπου παιδιά και ενήλικες τραγουδούσαν παραδοσιακά λαϊκά τραγούδια. Πολλά από αυτά, εύκολα αναγνωρίσιμα για τη νορβηγική κουλτούρα. Και τα ρούχα που φορούσαν ήταν παραδοσιακά ρωσικά, σε αντίθεση με τα δυτικά που είχαμε στη Νορβηγία εδώ και πολλά χρόνια. Κάθε μέρα κάναμε περιηγήσεις και μαθήματα διαφόρων ειδών. Περιελάμβαναν τα πάντα, από βιολογική μελισσοκομία μέχρι τραγούδι και χορό.

Τα σπίτια στο Kovcheg ήταν όλα φυσικής δόμησης, συνήθως χτισμένα από άχυρο ή ξύλο, μικρά και απλά, τα οποία δημιουργούν μία εγγύτητα προς την φύση. Ένας άνθρωπος μας έλεγε ότι κάποιοι είχαν αρχίσει και να οικοδομούν μεγάλα σπίτια σε οικοκοινότητες, αλλά σύντομα διαπίστωσαν ότι η ευημερία και η εγγύτητα προς την φύση ήταν καλύτερη σε μικρά σπίτια. Κανένας από εκείνους που μιλήσαμε από τις παραδοσιακές οικοκοινότητες δεν είχε δάνεια για τα σπίτια που χτίστηκαν.

Έτσι ζουν δωρεάν, εκτός από το ότι είναι ακόμα συνδεδεμένοι στην ηλεκτροδότηση και πληρώνουν για την ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιείται. Οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ χαμηλές στη Ρωσία. Επιπλέον, έχουν μεγάλη αυτάρκεια σε τρόφιμα, καθιστώντας το κόστος ζωής ελάχιστο στα οικολογικά χωριά. Έχουν βέβαια την δυνατότητα να ασκούν τις δραστηριότητές τους σε αυτά τα χωριά, που δημιουργούν κάποιες καλές αποδοχές, διότι το κόστος ζωής είναι τόσο χαμηλό.

Ο ορισμός της οικονομικής ευμάρειας για τους ανθρώπους βρίσκεται, εκεί όπου το κόστος ζωής είναι χαμηλό (στέγη, τροφή και μετακινήσεις) και τα κέρδη σε υψηλά επίπεδα. Είναι μια αρχή που λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψιν από τον λαό του Kovcheg.

Η κοινωνική συνοχή για το Kovcheg είναι επίσης σημαντική. Έχουν κοινές ημέρες, συνήθως μία ημέρα την εβδομάδα, όπου συνεργάζονται σε κοινά έργα. Αυτό θα μπορούσε να είναι οτιδήποτε, από την οικοδόμηση σπιτιών μέχρι μικρές οικιακές εργασίες, μελισσοκομία, δενδροφυτεύσεις, κ.α. Η αλληλοβοήθεια είναι κάτι πολύ έντονο εδώ.

Έχουν και το δικό τους οικοσχολείο, το οποίο βασίζεται στην φιλοσοφία των Mikhail Shchetinin και Anton Makarenko. Περιληπτικά μας ενημερώνουν ότι τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από την δημιουργική έκφραση. Η τέχνη, ο πολιτισμός και η εργασία με επίκεντρο την βιωματική μάθηση, είναι θεμελιώδους σημασίας γι’ αυτούς τους εκπαιδευτικούς. Αυτή είναι μια συναρπαστική εκπαιδευτική αρχή και είμαι απολύτως βέβαιος ότι τα επόμενα χρόνια θα ακούσουμε πολύ περισσότερα σχετικά. Τα παιδιά αναπτύσσονται και μάθαίνουν τρομερά γρήγορα μέσα από αυτή την μέθοδο. Αξίζει το ψάξετε αν σας ενδιαφέρει.

Η Δενδροφύτευση είναι κεντρικής σημασίας για το Kovcheg. Η γη είναι εντελώς επίπεδη, και όταν έφτασαν στην περιοχή, δεν υπήρχαν δέντρα εκεί. Δεν υπήρχε τίποτα που θα μπορούσε να αναπτυχθεί εκεί, εκτός από γρασίδι. Έτσι ξεκίνησαν δημιουργία ανεμοφρακτών από δέντρα. Τα δέντρα αυτά κρατούν το νερό στο έδαφος και το έκαναν πιο εύφορο. Επιπλέον, συγκρατούν τους ανέμους και άλλαξαν το μικροκλίμα. Όσο ήμασταν στο Kovcheg δεν υπήρχε καμία αμφιβολία ότι τα δάση ήταν πολύ εύφορα.

Μετά από μερικές ημέρες παραμονής στο Kovcheg, το ταξίδι μας συνεχίστηκε προς την επόμενη οικοκοινότητα. Αυτή τη φορά κατευθυνόμαστε προς άγνωστες περιοχές και μετά από διαδρομή 9 ωρών με το αυτοκίνητο, φθάνουμε σε ένα ποτάμι που πρέπει να διασχίσουμε χωρίς να ξέρουμε τι μας περιμένει. Κατόπιν συνεχίζουμε κατά μήκος του ποταμού και βρίσκουμε δύο αυτοκίνητα να μας περιμένουν. Μας οδήγησαν μέχρι την κοινότητα, η οποία ήταν πολύ καλά κρυμμένη από τον έξω κόσμο. Το αυτοκίνητο σταμάτησε σε ένα μεγάλο σπίτι από ξύλινους κορμούς, όπου θα μέναμε.

Το Staro Telje βρίσκεται 20 μίλια νοτιοδυτικά της Μόσχας. Η περιοχή είναι ιδιόκτητη γη, την οποία έχουν αγοράσει άνθρωποι από τη Ρωσία και την Ευρώπη, για να δημιουργήσουν την οικοκοινότητα. Πάνω από τους μισούς από τους κατοίκους εδώ, έχουν έρθει από την Ευρώπη. Γνωριστήκαμε με ένα ζευγάρι από την Γερμανία που είχε χτίσει αρκετά σπίτια στο Staro Telje. Εδώ τα standard ήταν πολύ υψηλά και οι Γερμανοί ζούσαν και ζουν εξ ολοκλήρου σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα.

Το Staro Telje είναι μια σχετικά νέα οικοκοινότητα και δεν έχει τον ίδιο κοινοτισμό με το Kovcheg. Υπήρχαν μεγάλες διακυμάνσεις στα σπίτια, τα οποία ήταν από πολύ μοντέρνα έως πολύ λιτά. Οι Γερμανοί είναι απολύτως αυτάρκεις στην ηλεκτρική ενέργεια μέσω ηλιακών συλλεκτών και ανεμογεννητριών, παράγουν την τροφή τους στο μεγαλύτερο μέρος της, έχουν οικόσιτα ζώα και γενικά είναι αυτάρκεις σχεδόν στα πάντα.

Η διάθεση στην Staro Telje ήταν πολύ ευχάριστη. Ελάχιστο άγχος. Οι άνθρωποι είχαν μεγάλα οικόπεδα και εργάζονταν πολύ. Η ρυμοτομία ήταν γραφική και όμορφη. Υπήρχαν άνθρωποι κάθε ηλικίας: από ηλικιωμένα ζευγάρια που πήγαν για να ζήσουν εκεί, μέχρι νέους που ξεκινούσαν την ζωή τους με την οικογένειά τους. Ήταν μια μεγάλη εμπειρία και ένα συναρπαστικό περιβάλλον, ιδιαίτερα χρήσιμο για να κατανοήσουμε πως λειτουργεί η ποικιλομορφία σε κλειστές οικοκοινότητες. Και πάνω απ’ όλα, είναι ενδιαφέρον να γνωρίζουμε ότι αυτό το μοντέλο λειτουργεί.

Μετά από μερικές ημέρες στο Staro Telje θα πρέπει να πάμε πίσω στην πατρίδα. Φυσικά, ήταν λυπηρό για μας να φύγουμε από αυτόν τον μικρό παράδεισο επί γης. Σίγουρα έχουμε πάρει σημαντικές εμπειρίες. Και είμαι εντυπωσιασμένος από το ότι μια τέτοια μικρή κοινότητα με τόσο μεγάλη ποικιλομορφία φαίνεται να λειτουργεί τόσο καλά και με πλήρη ελευθερία για όσους ζουν εκεί.

Αντίο Staro Telje.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους η αθόρυβη πράσινη επανάσταση ανθεί στην Ρωσία και ανθεί πλέον και στον υπόλοιπο κόσμο. Τα οικολογικά χωριά ήταν κάτι που μόνο οι χίπις και πνευματικοί άνθρωποι έδειχναν ενδιαφέρον. Τώρα αρχίζουν όλο και περισσότεροι να αφυπνίζονται γύρω από αυτόν τον τρόπο ζωής. Πολλοί άνθρωποι αρχίζουν να αναγνωρίζουν ότι η στέγαση και η αυτάρκεια θα πρέπει να αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα του ανθρώπου, χωρίς πάγια έξοδα ενοικίων και δανείων που συνδέονται με αυτά. Ο άνθρωπος έχει ανάγκη για ελεύθερο χώρο γης για να επενδύσει και να οικοδομήσει μία περιουσία οικολογικού προσανατολισμού.

Αυτές τις βασικές ανάγκες θα πρέπει κάποιος να είναι σε θέση να τις παρέχει στην οικογένειά του με ικανοποιητικό τρόπο, χωρίς χρέος και σύνδεση με πάγεια κόστη. Κρατώντας το κόστος ζωής χαμηλά, με δυνατότητα αν θέλει να έχει εξίσου καλές αποδοχές. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνει ο άνθρωπος μία ποιότητα ζωής για τον ίδιο. Αυτό το κίνημα είναι ήδη σε εξέλιξη. Και στην καρδιά της Ρωσίας συμβαίνει κάτι συναρπαστικό.