Συγγραφέας: Κορνήλιος Καστοριάδης
Έκδοση: Ευρασία, 2021
Σελίδες: 160
ISBN: 978-960-8187-09-5
Θά ἤθελα ἐπίσης νά πῶ ὅτι δέν εὐσταθεῖ, οὔτε γιά ἀστεῖο, ὁ ἰσχυρισμός τοῦ Weinberg πώς κανένας φυσικός δέν βοηθήθηκε ἀπό τή φιλοσοφία. Λόγου χάρη, ὁ Heisenberg στό βιβλίο πού ἀποτελεῖ τήν πνευματική του αὐτοβιογραφία, Der Teil und das Ganze, ἀναφέρει τί τόν παρακίνησε νά γίνει φυσικός. Τό ἐρέθισμα τό δέχθηκε στήν τελευταία τάξη τοῦ γυμνασίου, ὅταν διδάχθηκε τόν Τίμαιο τοῦ Πλάτωνος. Στόν Τίμαιο γίνεται ἡ πρώτη προσπάθεια νά μαθηματικοποιηθεῖ πλήρως τό φυσικό ἀντικείμενο καί τό σύνολο τοῦ κόσμου, καθόσον ὁ Πλάτων προσπαθεῖ νά διατυπώσει μιά ἀντιστοιχία ἀνάμεσα στά τέσσερα στοιχεῖα καί τό σύμπαν καί στά πέντε πλατωνικά στερεά, λέγοντας ὅτι τά ἄτομα τοῦ ἑνός εἶναι πυραμιδικά, τά ἄλλα εἶναι κυβικά, κ.ο.κ. Ἔχουμε λοιπόν ἐδῶ καί ἀτομική ὑπόθεση καί γεωμετρικοποίηση τοῦ φυσικοῦ ἀντικειμένου. Συνεπῶς, τό ζήτημα τῆς σχέσης τῆς φιλοσοφίας μέ τή φυσική ἐπιστήμη νομίζω ὅτι πρέπει νά τό δοῦμε ἀλλιῶς, δηλαδή κατά πόσον γιά μία ἀκόμη φορά οἱ φυσικοί θέλουν ἁπλῶς νά χειρίζονται πειραματικά ἐργαλεῖα καί νά ἀλγοριθμίζουν, μπορῶ νά πῶ, τά ἀποτελέσματα τῶν παρατηρήσεων καί τῶν πειραμάτων τους ἤ θέλουν πράγματι νά σκεφτοῦν τίς βάσεις καί τίς προϋποθέσεις τῆς ἐπιστήμης τους, ὁπότε δέν κάνουν πλέον φυσική. Σέ αὐτή τήν περίπτωση κάνουν μεταφυσική, ὅπως εἶπε κάποτε ὁ ἴδιος ὁ Niels Bohr στόν Heisenberg, προσθέτοντας, μάλιστα, εὔστοχα: «Δέν καταλαβαίνω γιατί ὅταν οἱ μαθηματικοί μιλᾶνε γιά μεταμαθηματικά ὅλος ὁ κόσμος τό ἀποδέχεται, ἐνῶ ὅταν ἐμεῖς οἱ φυσικοί μιλᾶμε γιά μεταφυσική, οἱ πάντες θεωροῦν ὅτι παύουμε νά εἴμαστε ἐπιστήμονες». Ἐν κατακλεῖδι, θά ὑποστήριζα ὅτι εἶναι περίεργο νά λέγονται αὐτά τά πράγματα, τόσο ἀπό τόν Heidegger, ὅσο καί ἀπό τόν Weinberg, σέ μιά ἐποχή κατά τήν ὁποία ἡ ἴδια ἡ ἐξέλιξη τῆς φυσικῆς ἀνακινεῖ βασικά φιλοσοφικά θέματα, ὅπως τήν «αἰτιότητα», τήν «ταυτότητα», τήν «τοπικότητα», κ.λπ. Ὑπενθυμίζω ὅτι ὁ Eugene Winger βεβαιώνει ὅτι στήν κβαντική μηχανική ἔχει γίνει πρωταρχική ἡ ἔννοια «νοητική πράξη» καί ἀναγνωρίζει ἀμέσως ὅτι αὐτό ἰσοδυναμεῖ «μέ τήν ἐξήγηση ἐνός αἰνίγματος μέ ἕνα μυστήριο».