Η κλιματική αλλαγή που ζούμε στην εποχή μας είναι ένα αδιαμφησβήτητο γεγονός που θα επηρεάσει δραματικά τον 21ο αιώνα και την ίδια την ιστορία της ανθρωπότητος. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι υπάρχει κλιματική αλλαγή. Η μόνη διαφωνία έγκειται στο αν είναι ανθρωπογενής ή φυσική. Σε αυτή την συζήτηση εμπλέκονται διάφορα στρατόπεδα πολιτικά. Και αυτό γιατί κάποιοι κύκλοι εξουσίας και κεφαλαίου εκμεταλλεύονται την κλιματική αλλαγή για να επιβάλλουν πολιτικές, να κάνουν προπαγάνδα, να κάνουν “πράσινες μπίζνες” (που δεν είναι καθόλου πράσινες) και να προωθήσουν την ατζέντα της παγκοσμιοποίησης. Αυτό προκαλεί αντιδράσεις. Όμως η κλιματική αλλαγή υπάρχει και είναι μία πραγματική απειλή. Για την ακρίβεια είναι η μόνη σοβαρή απειλή αυτή την στιγμή και όλα τα υπόλοιπα είναι δευτερεύοντα. Αυτό επίσης διαμορφώνει διαφορετικά τα ιδεολογικοπολιτικά κινήματα της εποχής μας και τις προτεραιότητές τους εν σχέση με αυτά του προηγούμενου αιώνα. Η δε απάντηση στο ερώτημα αν είναι ανθρωπογενής ή φυσική είναι: και τα δύο, για όσους διαθέτουν κριτική ικανότητα, αντίληψη και γνώσεις και δεν διαμορφώνουν άποψη από αντίδραση ή συμφέροντα ή διάφορες θεωρίες.
Η Γη κατ’ αρχήν έχει εναλλασσόμενες μεγάλες εποχές θερμότητος και ψύχους που προέρχονται από πολλούς παράγοντες. Πάντα είχε όμως και απροσδόκητες αυξομειώσεις θερμοκρασίας από φυσικές γεωλογικές αλλαγές όπως η εποχή των παγετώνων. Επίσης ας μην ξεχνούμε ότι δεν είναι ένας νεκρός βράχος στο διάστημα, αλλά ένας ζωντανός οργανισμός με συνείδηση, ο οποίος αρρωσταίνει, επικοινωνεί ενεργειακά με τον πατέρα Ήλιο, αντιδρά όταν ασφυκτιά, ανεβάζει θερμοκρασία ή δημιουργεί κατακλυσμούς. Έχει δηλαδή το δικό της σύστημα άμυνας. Στο παρελθόν μάλιστα είναι σχεδόν βέβαιο ότι, για άγνωστο λόγο, είχε αλλάξει ακόμη και η βαρύτητα στην Γη.
Πού βρισκόμαστε σήμερα όμως;
Ας δούμε τι συμβαίνει στον κόσμο. Η θερμοκρασία ανεβαίνει δραματικά. Οι πάγοι στην Αρκτική λιώνουν και γι’αυτόν τον λόγο όλες οι “μεγάλες δυνάμεις” άρχισαν να επενδύουν στον Αρκτικό κύκλο που δεν θα είναι πια μια παγωμένη θάλασσα. Νοτιότερα στην Ευρώπη οι τελευταίοι παγετώνες λιώνουν. Και ακόμη νοτιότερα, το κλίμα των δικών μας Μεσογειακών χωρών μετατρέπεται σε Βορειοαφρικανικό, πλησιάζοντας αυτό του Μαρόκου ή της Αιγύπτου. Οι καύσωνες από ένα σπάνιο φαινόμενο τις παλαιότερες εποχές, είναι πλέον δεδομένοι κάθε καλοκαίρι, ενώ οι χειμώνες δεν υπάρχουν πλέον όπως τους γνώριζε η προηγούμενη γενιά. Την προηγούμενη χρονιά δεν είχαμε σχεδόν καθόλου χειμώνα στην Ελλάδα και πρέπει να γνωρίζουμε ότι το χιόνι του χειμώνα είναι αυτό που γεμίζει τις πηγές και τα ποτάμια με νερό. Τα παρακάτω δημοσιεύματα του 2024, είναι ενδεικτικά:
Σύνδεσμος 1 | Σύνδεσμος 2 | Σύνδεσμος 3 | Σύνδεσμος 4
Πόσο αυτή η κλιματική αλλαγή έχει επηρεαστεί από τον ανθρώπινο παράγοντα;
Πολύ, κυρίως γιατί μειώνονται τα δάση παγκοσμίως και ιδιαίτερη σημασία έχουν τα άγρια, απάτητα, πυκνά δάση που είναι αυτά που διαμορφώνουν το κλίμα. Τα δάση συγκρατούν υγρασία, παράγουν σύννεφα, ρίχνουν την θερμοκρασία, αποτρέπουν την ερημοποίηση του εδάφους, συγκρατούν το χώμα, συγκρατούν το νερό των βροχών αποτρέποντας τους λασπώδεις χειμάρρους. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδος που τα δάση έχουν καεί – υλοτομηθεί – βοσκηθεί επανειλημμένως επί πολλά χρόνια και δεν έχουμε βοηθήσει ποτέ να αναγεννηθούν, έχει πλέον παρασυρθεί με τους χειμάρρους και το γόνιμο έδαφος, αφήνοντας στα υψώματα ένα τοπίο βράχων με πουρνάρια σχεδόν ερημικό. Το οποίο στην εποχή μας πια έρχονται και αρπάζουν οι εργολάβοι και το γεμίζουν τσιμέντο και ανεμογεννήτριες. Πολλά νησιά του Αιγαίου που σήμερα είναι ξερά και άγονα βράχια, ήταν κάποτε δασοσκεπή. Η απώλεια του εδάφους είναι ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος από τις πυρκαγιές και φαίνεται να μην το έχουμε αντιληφθεί.
Στην υπόλοιπη Ευρώπη η κατάσταση είναι παρόμοια. Τα αρχαία πυκνά και ενιαία δάση που υπήρχαν κάποτε, δεν υπάρχουν πλέον. Ο οικοδομικός ιστός εξαπλώνεται παντού, μην αφήνοντας χώρο στην άγρια φύση, ενώ μεγάλες δασικές εκτάσεις έχουν μετατραπεί τον τελευταίο αιώνα σε καλλιεργήσιμες για να καλυφθεί η αυξημένη ανάγκη της αγοράς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ισπανία, η οποία μέχρι τον μεσαίωνα ήταν σε ένα μεγάλο τμήμα της ένα αχανές πυκνό και σκοτεινό δάσος με αρχαία δέντρα και πολλά νερά, από το οποίο σήμερα απομένουν κομμάτια μόνο προστατευόμενων εθνικών δρυμών. Είναι εκπληκτικό αλλά στην Ισπανία παλαιότερων εποχών υπήρχαν πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που χάθηκαν στο δάσος και έκαναν πολλά χρόνια να ξανασυναντήσουν άνθρωπο, όσοι επιβίωσαν. Σήμερα στον Ισπανικό νότο τα καλοκαίρια η θερμοκρασία αγγίζει συστηματικά τους 50 βαθμούς υπό σκιά, οι βροχές λιγοστεύουν και η ξηρασία εξαπλώνεται… Η Πολωνία είναι ένα άλλο παράδειγμα. Μέχρι τον μεσαίωνα όλη η Πολωνία μέχρι την Ουκρανία ήταν ένα απέραντο απάτητο δάσος με πολλά ποτάμια λίμνες και βάλτους, γεμάτο με άγρια πανίδα και φυσικά από κοπάδια του ευρωπαϊκού Βίσωνα. Οι θερμοκρασίες τον χειμώνα έφταναν μέχρι -40 βαθμούς και πολύ χιόνι κάλυπτε τα πάντα, τροφοδοτώντας με νερό όλη την Ευρώπη. Σήμερα η Πολωνία είναι ένας απέραντος κάμπος με κάποια κομμάτια δασικών εκτάσεων να έχουν απομείνει και αυτά διασπασμένα εδώ κι εκεί. Ο ευρωπαϊκός βίσωνας περιορίζεται σε έναν εθνικό δρυμό βορειοανατολικά της χώρας, ενώ η προηγούμενη κυβέρνηση κατήργησε τον νόμο που προστάτευε αυτά τα αρχαία δάση και επέτρεψε στα μηχανήματα να μπουν και να αρχίσουν υλοτόμηση για να πουληθεί ξυλεία. Μεγάλες εκτάσεις έχουν αποστραγγιστεί είτε για καλλιέργειες, είτε για οικοδόμηση και οδοποιία, τα νερά λιγοστεύουν, ενώ τους χειμώνες πλέον είναι ζήτημα αν ασπρίζουν για λίγες μόνο μέρες οι στέγες από το χιόνι. Στην Σιβηρία μόνο τα δύο – τρία τελευταία χρόνια έχουν καεί δάση έκτασης διπλάσιας από την έκταση της Ελλάδος. Και αυτό μας αφορά άμεσα γιατί αυτά τα τελευταία μεγάλα δάση της Σιβηρίας και του Αμαζονίου είναι που εμπλουτίζουν τα σύννεφα που φέρνουν βροχές στον χώρο της ανατολικής Μεσογείου και κυρίως στην χώρα μας. Ναι ακριβώς. Η μείωση των δασών του Αμαζονίου επηρεάζει το κλίμα της χερσονήσου του Αίμου.
Και τι μπορεί να γίνει;
Οι κυβερνήσεις δεν δείχνουν μεγάλη διάθεση να πάρουν αποφάσεις υπέρ του δάσους που πιθανόν να είναι εναντίον της οικονομίας και της ανάπτυξής τους. Σχεδόν κάθε απόφασή τους, λαμβάνεται με πρώτο κριτήριο την οικονομία. Η Βραζιλία για παράδειγμα φαίνεται να έχει κηρύξει πόλεμο στον Αμαζόνιο για περισσότερη αγροτική γη… ενώ η μικρή μας Ελλάδα έχει αποφασίσει να γεμίσει τα ελληνικά βουνά με βιομηχανικά πάρκα ανεμογεννητριών, που σημαίνει τσιμέντο, σίδερο και δρόμοι παντού σε ότι έχει απομείνει από την απάτητη φύση. Παράλληλα, ενώ παγκοσμίως τεράστια ποσά επενδύονται σε στρατιωτικούς εξοπλισμούς, δεν γίνεται το ίδιο και για πυροσβεστικούς εξοπλισμούς. Με την κατάσταση των πυρκαγιών κάθε χρόνο να θυμίζει ότι βρισκόμαστε σε πραγματικό πόλεμο, η δασοπροστασία θα έπρεπε σε κάθε χώρα να είναι ένας δεύτερος στρατός με πολύ εξοπλισμό, κόσμο και μέσα τελευταίας τεχνολογίας. Τα σχολεία που κλείνουν το καλοκαίρι θα έπρεπε να έχουν προγράμματα που εντάσσουν τα παιδιά σε δασικό εθελοντισμό, να δίνουν στα παιδιά την ευκαιρία να ζήσουν, να μάθουν και να δράσουν στο δάσος, να αγαπήσουν την γη, να φυτεύουν και να προστατεύουν χιλιάδες δέντρα κάθε χρόνο. Τα παιδιά μας θα ήταν ένας ολόκληρος στρατός για το περιβάλλον. Δεν υπάρχει ούτε καν η ιδέα για μια τέτοια πανστρατιά στην Ελλάδα. Παρ’όλ’αυτά, σε όλο τον κόσμο έχουν ξεκινήσει και αξιέπαινες προσπάθειες για την αναγέννηση των δασών. Στην Βρετανία αποφασίστηκε η αναγέννηση ενός παλιού μεγάλου δάσους από την ανατολική μέχρι την δυτική ακτή της χώρας. Στην Κίνα γίνονται επίσης κάποια εγχειρήματα και ακόμη μεγαλύτερα στις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας. Ακόμα και οι Αφρικανικές και οι Αραβικές χώρες, έχουν ξεκινήσει τεράστια projects δημιουργίας σταδιακά νέων δασικών ή απλά πράσινων εκτάσεων μέχρι και στην έρημο. Και αυτό γιατί τα δέντρα αλλάζουν το κλίμα, φέρνουν υγρασία και βροχές, δημιουργούν γόνιμο έδαφος και αντιστρέφουν την ερημοποίηση που επεκτείνεται. Χώρες όπως το Σουδάν που οι θερμοκρασίες είναι ήδη ασύλληπτες, τις επόμενες δεκαετίες θα είναι αναγκαστικά ακατοίκητες από ανθρώπους και όλο αυτό το κύμα μετανάστευσης θα αλλάξει τον κόσμο δραματικά. Οι κυβερνήσεις όμως όπως είπαμε δεν είναι αρκετές. Δεν πρέπει να περιμένουμε πολλά πράγματα από τα κράτη με τον τρόπο που λειτουργούν και τα συμφέροντα που εξυπηρετούν.
Εμείς ως άνθρωποι από την άλλη πλευρά, κατά πόσο άραγε κάνουμε την δική μας κινητοποίηση για να υπερασπιστούμε την γη μας και το μέλλον των παιδιών μας; Στην Ελλάδα έχουμε μάθει να αντιδρούμε άναρχα, ανοργάνωτα και την τελευταία στιγμή όταν πια καίγεται το σπίτι μας. Αλλά κυρίως να τα περιμένουμε όλα από το κράτος και μετά από κάθε καταστροφή ή έγκλημα, να βρίζουμε “τους υπευθύνους”. Πέρα από αυτού του είδους την αντίδραση όμως, καμία σοβαρή οργάνωση για θετική δράση. Και με το θέμα των ανεμογεννητριών υπάρχει κάποια οργάνωση, αλλά και πάλι προ της καταστροφής. Η μόνη απάντηση στην ανάγκη αναστροφής του κλίματος σήμερα, είναι ότι πρέπει να φυτεύουμε δάση μετά μανίας. Πρέπει να μας γίνει κύρια δραστηριότητα για κάποιους μήνες του χρόνου. Η δασοπυρόσβεση χρειάζεται πάντα εθελοντές και οργάνωση, αλλά δεν είναι αρκετή. Για να αναγεννήσουμε τα δάση στην Ελλάδα και να ανακόψουμε την ερημοποίηση της χώρας, χρειάζεται ο δικός μας ανταρτοπόλεμος με οργανωμένες ομάδες που θα δρουν τοπικά, ακόμα και χωρίς καμία συγκατάθεση από το κράτος και τα Δασαρχεία. Πρέπει όλοι να συλλέγουμε τοπικούς σπόρους και να βγαίνουμε για σποροφύτευση τακτικά. Πρέπει στα μπαλκόνια μας να αναπτύσσουμε μικρά φυτώρια από τοπικά είδη δέντρων και το φθινόπωρο να τα φυτεύουμε. Με λίγα λόγια, χρειάζονται ομάδες δράσης και όχι άλλη κλάψα και πολιτικολογία στα κοινωνικά δίκτυα. Και κυρίως να βάλουμε καλά στο μυαλό μας ότι με ψήφους, με προσευχές και με κλάψες, δεν θα αλλάξουν και πολλά. Με δέκα νέα δέντρα όμως, θα αλλάξουν πολλά. Και θα καταλάβουν κάποιοι ότι υπάρχουν “ιθαγενείς φυλές” που θεωρούν αυτή τη γη δική τους. Τα δάση και τα βουνά μας είναι ιερά για όσους από εμάς πραγματικά αγαπάμε αυτή τη γη και αυτό είναι πατριωτισμός: Η υπεράσπιση αυτής της γης από κάθε επιβουλέα, ακόμα και από το ίδιο το κράτος, τα συμφέροντα και τους ιδιοτελείς δούλους που ζουν ανάμεσά μας.
