Ερευνώντας την παλιά λαϊκή παράδοση σχετικά με το φυσικό ημερολόγιο των γεωργικών εργασιών και των καλλιεργειών εν γένει, μπορεί κανείς εύκολα να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι θεμελιώδης σημασία ανέκαθεν αποδίδονταν στους ηλιακούς και σεληνιακούς ρυθμούς, που καθορίζονται από τις βασικές πολύ διακριτές φάσεις τους: την νέα Σελήνη (δηλαδή όταν η σελήνη εξαφανίζεται εντελώς) και την πανσέληνο. Παρόμοιες απόψεις έχουν διατυπωθεί εδώ και αιώνες από αρχαίους αστρονόμους και επιστήμονες, καλλιεργητές και αγρότες. Τα αποτελέσματα των παρατηρήσεών τους ονομάστηκαν Κοσμοοικολογία ή Βιοδυναμική καλλιέργεια και πολλοί από τους κανόνες της μπορούν ήδη να επαληθευθούν στην επιστημονική έρευνα. Την θεωρία αυτή επεξεργάστηκε και ανέπτυξε ο Αυστριακός εσωτεριστής, φιλόσοφος, επιστήμονας και παιδαγωγός Ρούντολφ Στάινερ που βασίστηκε σε μία αρχή, σύμφωνα με την οποία οι κοσμικοί παράγοντες επηρεάζουν την ισορροπία της ζωής στη γη. Ο Στάινερ εκτός των άλλων, υπήρξε και ειδικός στην βιοδυναμική καλλιέργεια. Φυσικά, η ισχυρή και σημαντική επιρροή του Ηλίου στην φύση, τα φυτά, τα ζώα, τον καιρό και την εργασία των αγροτών και των καλλιεργητών, αποδεικνύεται εύκολα και είναι αδιαμφισβήτητη. Η απόδειξη όμως αυτού σε σχέση με τους ρυθμούς της Σελήνης είναι πιο δύσκολη. Παρ’ όλα αυτά, έχει επίσης αποδειχθεί επιστημονικά, ότι ο δορυφόρος της Γης είναι συχνά υπεύθυνος για τις συναισθηματικές καταστάσεις των ανθρώπων, αλλά και ότι καθορίζει επίσης την ταχύτητα ανάπτυξης των φυτών, την κυκλοφορία των χυμών τους και την συμπεριφορά των ζώων ακόμα. Αυτή η επιρροή συχνά θεωρείται εξίσου σημαντική με την δράση του Ηλίου. Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ακόμη και ότι χωρίς την Σελήνη, η ανθρώπινη και φυσική ζωή θα ήταν πολύ διαφορετική.
Η τήρηση των ρυθμών στις καλλιέργειες
Πρώτα ο Ήλιος
Η φύση δημιουργήθηκε με τέτοιον τρόπο ώστε ο πρώτος και σημαντικότερος ρυθμός που πρέπει να τηρείται κατά τη διάρκεια του έτους είναι ο ηλιακός ρυθμός. Πρώτα απ ‘όλα επομένως, η παρατήρηση των διαδικασιών ανάπτυξης των φυτών και της αναπαραγωγής των ζώων (π.χ. που σχετίζονται με την αρχή ή το τέλος της άνοιξης), πρέπει να μπαίνει πάντα σε πρώτη θέση. Εάν δεν τηρήσουμε τον ετήσιο ρυθμό, ο οποίος αντικατοπτρίζεται επίσης και στην λαϊκή παράδοση και σοφία, (βλέπε παροιμίες που αφορούν τη σπορά) τότε συχνά οι προσπάθειες διόρθωσης καταστάσεων που προκύπτουν, με τους σεληνιακούς κύκλους, οι οποίοι επενεργούν σε δεύτερη μοίρα, δεν θα είναι πάντα αποτελεσματικές. Επομένως, όταν πρέπει να γίνει μια επιλογή, ο ηλιακός κύκλος θα πρέπει πάντα να είναι πιο μεγάλης σημασίας.
Και αν είναι απαραίτητο για παράδειγμα να σπείρουμε επειδή οι καιρικές συνθήκες ή τα φυσικά φαινόμενα ή το έδαφος, κλπ το απαιτούν σε αντίθεση σε κάποιο βαθμό με τον σεληνιακό ρυθμό που θα ήταν πιο ευνοϊκός για παράδειγμα σε δύο εβδομάδες – τότε σε τέτοιες περιπτώσεις είναι σκόπιμο να δοθεί προτεραιότητα στον πιο σημαντικό ετήσιο ηλιακό κύκλο. Αυτός είναι ένας πολύ σημαντικός κανόνας που πρέπει πάντα να θυμόμαστε όταν προκύπτουν διλήμματα.
Το φεγγάρι δεύτερο
Οι ίδιοι κανόνες και αρχές ισχύουν και για τον μηνιαίο σεληνιακό κύκλο. Ο Σεληνιακός μήνας χωρίζεται σε δυο μέρη με βάση την αύξηση και τη μείωση του φεγγαριού. Οι φάσεις ορίζονται από την Νέα Σελήνη (η αρχή της αύξησης) και την Πανσέληνο (η αρχή της μείωσης). Όσον αφορά τις καλλιέργειες λοιπόν, παίζει ρόλο αν η Σελήνη είναι σε άνοδο ή φθίνουσα πορεία και περισσότερο αν βρίσκεται στο σωστό τέταρτο παρά αν βρίσκεται σε ευνοϊκό αστερισμό, π.χ. για σπορά ή μεταφύτευση.
Έτσι, αν πρέπει να φυτέψουμε π.χ. καλαμπόκι ή φυλλώδη λαχανικά, είναι καλύτερο να το κάνουμε ακόμα και σε μια ακατάλληλη μέρα, στο κατάλληλο τέταρτο, κατά την διάρκεια της αύξησης της Σελήνης, παρά, για παράδειγμα, σε μια πολύ ευνοϊκή μέρα, αλλά με φθίνουσα Σελήνη.
Ετήσιος ρυθμός
Αυτός είναι ο πιο σημαντικός ρυθμός για έναν αγρότη, κηπουρό, κτηνοτρόφο. Καθορίζεται από την τροχιά του Ηλίου στον ουρανό, το ύψος του πάνω από τον ορίζοντα και την εμφάνισή του σε συγκεκριμένα ζώδια. Αυτός ο ρυθμός έχει την μεγαλύτερη επίδραση στην ανάπτυξη των φυτών και στην ανάπτυξη των ζώων.
ΜΗΝΙΑΙΟΣ ΡΥΘΜΟΣ – ΦΑΣΕΙΣ ΣΕΛΗΝΗΣ
Στον μηνιαίο ρυθμό, ιδιαίτερο ρόλο παίζει η Σελήνη και οι φάσεις στις οποίες βρίσκεται.
Νέα Σελήνη
Η Νέα Σελήνη είναι η εποχή της αόρατης Σελήνης, η οποία βρίσκεται ανάμεσα στον Ήλιο και την Γη. Κατά κανόνα, δεν βλέπουμε την ημισέληνο του δορυφόρου μας για τρεις ημέρες. Τότε είναι καλύτερο να απέχουμε από την σπορά και την φύτευση. Είναι δυσμενές να σπείρουμε ακριβώς την ημέρα της νέας σελήνης, ειδικά όταν υπάρχει έκλειψη εκείνη την εποχή.
Πλήρης Σελήνη
Το φεγγάρι το βλέπουμε σε πλήρη λαμπρότητα, είναι στρογγυλό, φωτεινό, απολύτως ορατό στον βραδινό ουρανό και εμφανίζεται στο υψηλότερο σημείο του στο νότιο τμήμα του ουρανού τα μεσάνυχτα. Όλη αυτή η μέρα συνήθως δεν είναι ευνοϊκή για σπορά, ειδικά όταν συνδυάζεται με έκλειψη, αν και υπάρχουν ορισμένες εξαιρέσεις σε αυτόν τον κανόνα.
Ημέρα του 1ου τετάρτου και του 3ου τετάρτου του φεγγαριού
Αυτές τις ημέρες είναι επίσης καλύτερο να απέχουμε από την σπορά και την φύτευση. Οπτικά, στον ουρανό εμφανίζεται διακριτά το μισοφέγγαρο.
Αύξουσα Σελήνη – Πανσέληνος
Αυτός είναι γενικά ο καταλληλότερος χρόνος για σπορά, φύτευση μονοετών φυτών, ειδικά εκείνων που καρποφορούν και καλλιέργειες πάνω στο έδαφος. Αυτή είναι επίσης μια καλή περίοδος για μεταφύτευση οπωροφόρων δέντρων, καθώς και για κλάδεμα και εμβολιασμό. Αυτή είναι επίσης η εποχή που συλλέγουμε φυλλώδη λαχανικά, λουλούδια, βότανα. Η επιστημονική έρευνα δείχνει ότι αυτή την εποχή τα φυτά που καρποφορούν πάνω από το έδαφος αναπτύσσονται ιδιαίτερα γρήγορα, οι σπόροι βλασταίνουν καλύτερα. Τα μανιτάρια αναπτύσσονται επίσης πιο γρήγορα. Οπτικά, η Σελήνη πυκνώνει στον ουρανό, γεμίζει, τείνει να γίνει πλήρης, παίρνει το σχήμα του γράμματος “D” με μια όλο και μεγαλύτερη κοιλιά.
Φθίνουσα Σελήνη – Νέα Σελήνη
Αυτή είναι η καλύτερη εποχή για φύτευση, καθώς και για σπορά πολυετών οπωροφόρων. Ταυτόχρονα, μεταφυτεύουμε επίσης πολυετή φυτά και βολβούς. Είναι ωφέλιμο κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου να συλλέγουμε φυτά που θέλουμε για τη ρίζα τους, όλους τους βολβούς καθώς και τις ρίζες των βοτάνων. Η συγκομιδή μπορεί, σε αντίθεση με τη σπορά, να συνεχιστεί μέχρι τη νέα Σελήνη. Οπτικά, η Σελήνη σβήνει στον ουρανό, παίρνοντας το σχήμα του γράμματος “C” και το βαθούλωμα της αυξάνεται μέρα με τη μέρα.
Περίγειο – Απόγειο Σελήνης
Καλό είναι να μαθαίνουμε επίσης τις ημέρες που η Σελήνη βρίσκεται πιο κοντά στη Γη, δηλαδή στην πλησιέστερη απόσταση: PG (Περίγειο) και τις ημέρες που απομακρύνεται περισσότερο, δηλαδή που βρίσκεται στην μεγαλύτερη απόσταση από την Γη: Ag (Απόγειο). Η ημέρα του Περιγείου, ανάλογα με την θέση της Σελήνης, θεωρείται επίσης λιγότερο ευνοϊκή για σπορά.
Ο ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟΣ ΡΥΘΜΟΣ ΤΩΝ ΤΕΤΑΡΤΩΝ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ
Στον μηνιαίο ρυθμό, οι κύριες φάσεις της νέας Σελήνης και της πανσελήνου είναι κρίσιμης σημασίας. Ωστόσο, σημαντικός είναι και ο εβδομαδιαίος, επταήμερος ρυθμός, που χαρακτηρίζεται από τα επιμέρους τέταρτα της Σελήνης. Αυτός ο επιμερισμός του μηνιαίου κύκλου σε τέσσερα τέταρτα, διευκολύνει πολύ στο να κατατάξουμε τις ημερομηνίες των διαφόρων εργασιών σε κήπους και χωράφια.
Το τέταρτο των φυλλωδών
Περιλαμβάνει τη χρονική περίοδο που χαρακτηρίζεται από τη νέα σελήνη και το πρώτο τέταρτο (την αυξανόμενη σελήνη). Αυτή είναι η καλύτερη περίοδος για να σπείρετε και να φυτέψετε καλλιέργειες που αναπτύσσονται πάνω στο έδαφος με σαρκώδη φύλλα, όπως μαρούλι, λάχανο, σπανάκι. Μπορείτε επίσης να συλλέξετε αυτά τα φυτά τότε. Αυτή είναι επίσης ευνοϊκή περίοδος για πότισμα.
Το τέταρτο των καρπών
Ξεκινά από το σημείο της αυξανόμενης Σελήνης μεταξύ του πρώτου τετάρτου (βλέπετε το μισό της Σελήνης – σαν γράμμα “D”) και της πανσελήνου. Η καλύτερη εποχή για σπορά, φύτευση καλλιεργειών που αναπτύσσονται από το πάνω μέρος του εδάφους με βρώσιμους καρπούς, δηλαδή ντομάτες, φασόλια, κουκιά, μπιζέλια, κολοκύθες, αγγούρια, δημητριακά, πολλά βότανα, οπωροφόρα δέντρα, λουλούδια. Στη συνέχεια, είναι η καλύτερη φάση για την συγκομιδή των φρούτων και των βοτάνων. Είναι επίσης μια καλή περίοδος για την κοπή των βλαστών και το μόσχευμα. Αυτά στο τέταρτο των καρπών, ειδικά 2-3 ημέρες πριν από την πανσέληνο.
Μπορείτε επίσης να σπείρετε με επιτυχία όλες τις φυλλώδεις καλλιέργειες, ακόμη και τα ριζώδη φυτά που αποδίδουν μέσα στο έτος. Μπορείτε επίσης να ψεκάσετε κατά των μυκητιασικών ασθενειών τότε.
Το τέταρτο των ριζών
Σηματοδοτείται από το χρονικό διάστημα της φθίνουσας Σελήνης μεταξύ της πανσελήνου και του τρίτου τετάρτου (βλέπετε το μισό της Σελήνης – σαν γράμμα “C”). Η καλύτερη περίοδος για σπορά, φύτευση φυτών που αποδίδουν υπόγεια, ριζώδεις καλλιέργειες, βολβούς, πολυετή ανθοφόρα φυτά, π.χ. γογγύλια, παντζάρια, ραπανάκια, κρεμμύδια, ντάλιες, παιώνιες κ.λπ. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, αρχίζουμε τη συγκομιδή των ριζικών καλλιεργειών και συνεχίζουμε μέχρι τη νέα Σελήνη.
Το τέταρτο του εδάφους
Καθορίζεται από την φθίνουσα Σελήνη μεταξύ του τρίτου τετάρτου και της νέας Σελήνης. Οι τελευταίες επτά ημέρες είναι συχνά ακατάλληλες για σπορά και φύτευση. Ωστόσο αυτή είναι η πιο ευνοϊκή στιγμή για την εκτέλεση οργωμάτων σε κήπους και χωράφια. Αυτή είναι επίσης η στιγμή που καταστρέφονται τα ζιζάνια και καταπολεμώνται εντατικά τα παράσιτα. Σε αυτή τη φάση επίσης ρίχνουμε λίπασμα στο έδαφος και θρεπτικά συστατικά για τα φυτά. Αυτή είναι μια πολύ καλή περίοδος για τη συγκομιδή ριζών, βολβών.
Δώρα Τσιόγκα
(Πολίτης της Λυκώρειας και καλλιεργητής παραδοσιακών ποικιλιών)
